Kurdî Bianet | Türkçe
Şarkıcı Nûdem Durak, 2015 yılında Kürtçe şarkı söylediği için tutuklanmış ve “örgüt üyeliği” suçundan 19 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Tutuklanmasının ardından Fransa’da “Nûdem Durak’a Özgürlük” adlı kampanya baslatildi ve kısa sürede Pink Floyd grubunun üyelerinden Roger Waters ve Amerikalı filozof Noam Chomsky, Angela Davis gibi isimler bu kampanyaya katılarak çağrıda bulundu. Halen devam eden kampanyaya aktif olarak katılan kişilerden biri de Fransız yazar Joseph Andras.
Yazar, 5 Mayıs tarihinde Ici Bas Yayınevi’nden Nûdem Durak hakkında bir kitap yayınladı: “Kürdistan Topraklarında — Nûdem Durak” (Nûdem Durak — Sur la terre du Kurdistan).
Joseph Andras, yeni kitabı, Nûdem Durak kampanyası, Türkiye’deki Kürtlerin durumu ve dünyadaki Kürtlerin durumundaki gelişmelerle ilgili soruları Bianet’e yanıtladı.
• Kendine bize tanıtır mısınız?
Fransa’da yaşıyorum ve yazarım. Şimdiye kadar yedi kitap yayınladım. Açıkçası kitaplarımdan başka bir şey olmadığım için size onlardan bahsedeceğim. İlki Cezayir savaşı hakkında bir romandı: Cezayir’de Avrupalı bir ailenin çocuğu olarak doğan komünist bir işçi olan Fernand Iveton’un hayatını ve mücadelesini anlatıyordu. Ülkesi olarak gördüğü Cezayir’in bağımsızlığı için savaşmış ve karşılığında Fransız hükümeti tarafından birkaç Arap Cezayirli ile birlikte giyotine gönderilmişti. İdam emrini verenler “cumhuriyetçiler” ve “demokratlar“dı: Cumhurbaşkanı René Coty ve geleceğin “solcu” Cumhurbaşkanı François Mitterrand. Bu benim yazdığım tek roman: bu roman çıktıktan sonra kurgusal anlatı yazmayı bıraktım. İkincisi bir Fransız limanı hakkında şiirsel bir eserdi. Üçüncüsü ise rahip olmak isteyen amatör bir müzisyenle ilgili bir soruşturmaydı. Adı Alphonse Dianou’ydu ve Kanak’tı — daha çok Yeni Kaledonya olarak bilinen Kanaky’nin bir sakini. Burası Fransa tarafından sömürgeleştirilmiş bir takımadadır. O da ülkesinin bağımsızlığı için mücadele verdi; 1988 yılında Fransız ordusu tarafından öldürüldü. Şiddet karşıtlığının ve Gandhi’nin destekçisiydi. Ancak hükümetin barış aktivistlerine yönelik baskısının ardından silahlı mücadeleyi seçti. Dördüncü ve beşinci kitaplarım İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa’da hayvanların durumunu ve Vietnam’ın bağımsızlığının gelecekteki devrimci lideri genç Ho Chi Minh’in Paris’teki şekillendirici siyasi yıllarını ele aldı. Bu kitap başkentte bir yürüyüş, bir iç monolog biçimini aldı: O dönemde, ‘Sarı Yelekliler’ ülkemin sokaklarında hayat pahalılığına ve demokrasi eksikliğine karşı bazen ayaklanma biçiminde gösteriler yapıyordu. Macron hükümeti onları acımasızca bastırdı. Polis müdahalelerinde insanlar gözlerini ve ellerini kaybettiler. Altıncısı, Fransız Devrimi sırasında basılan bir gazetenin yaratılışını anlattı. Cumhuriyetçi bir gazete — gerçek Cumhuriyet, elbette şu anda altında yaşadığımız Cumhuriyet değil — devrimci hareketin içinden, aynı hareket tarafından işlenen hataları kınayan bir gazete. Ve işte nihayet Nûdem Durak’tayız…
• Nûdem Durak — Kürdistan Toprakları üzerinde adlı bir kitap hazırladınız ve 5 Mayısta yayınlandı. Kitabın içeriğini okuyucularımıza anlatır mısınız?
Bu bir edebiyat soruşturmasıdır. “Soruşturma” kelimesini çok sevmiyorum, en azından Fransızcada, polis soruşturması gibi geliyor, ama başka bir sözcük de düşünemiyorum. Her şeyden önce, içinde başka bir kitabı barındıran bir kitap: Nûdem Durak’ın cezaevinde yazdığı ve çıkarmayı başarabildiği bir kitap, Kürt yoldaşlar çevirdi ve ilk kez yayınlanıyor. Nûdem bir gün orijinal dilinde yayınlanacağını umuyor. Ben de öyle ümit ediyorum. Şimdilik benim dilimde okuyabilirsiniz.
• Nûdem Durak ismini ne zaman duydunuz? Neden onunla ilgili böyle bir kitap yazmak istediniz?
Onu ilk kez 2018’de ya da 2019’un başında duymuş olmalıyım. El Cezire’nin 2015 yılında yayınladığı kısa bir haberde Adalet ile yaşadığı sorunlardan bahsediliyordu. Neredeyse tesadüfen denk geldim. “Neredeyse” diyorum çünkü kapitalizme ve emperyalizme karşı olan birçok Fransız gibi “Kürt sorunu” beni de uzun zamandır rahatsız ediyordu. Hemen onun “davası” hakkında daha fazla bilgi edinmek istedim. Herkes gibi ben de Kürt ve Türk demokratların ve devrimcilerin AKP rejimi tarafından şiddetli bir baskıya maruz bırakıldığını biliyordum. Ama yine de, sadece siyasi şarkılar yüzünden 19 yıl tutuklu kalmak bana aklın en temel yasalarına meydan okumak gibi geldi. Oysa ki durum buydu: Nûdem Durak halkının siyasi ve kültürel hakları hakkında şarkı söylemekten başka bir şey yapmamıştı. O bir vicdan mahkumu. Fikirleri yüzünden hayatı paramparça oldu. Fransız olduğum ve Fransız hükümetinin Türk devletiyle ekonomik ve askeri ilişkileri olduğu için, Türkiye’de olanlar beni ve tüm Fransızları fiilen bağlıyor. Fransa’da Kürt aktivistler hapiste olduğu ve 2013’ten bu yana Paris’te altı Kürt daha öldürüldüğü için bu konu bizi ilgilendirmelidir. Son olarak, ben bir sosyalistim: başka bir deyişle, sosyal adalet, eşitlik ve halkın özgürleşmesi için mücadele eden tüm aktivistler dünyanın her yerinde yoldaştır. Ulusların varlığı siyasi kardeşliği engelleyemez. Nûdem Durak’ın hayatını bir kitapta anlatmak benim için açık bir seçimdi.
• Bu kitabın hazırlık aşamasında nasıl bir süreçle karşılaştınız? Nûdem’i tanımak için Bakûr Kürdistan’a da geldiniz; ailesiyle, avukatlarıyla ya da cezaevine gidip onunla görüş yapabilme şansınız oldu mu?
Önce basında, özellikle de L’Humanité gazetesinde yazılar yazdım. Bu, Jean Jaurès’in kurduğu bir gazete: 1914’te Almanya’ya karşı savaşın en büyük muhaliflerinden biriydi. Aynı zamanda Nudem’in ailesinin üyeleriyle de iletişim halindeydim. Sonra gerçekten de Bakûr’a gittim. Birçok akrabası ve avukatı ile görüşebildim. Ne yazık ki Nudem’i göremedim: bildiğiniz gibi bir yabancının AKP-MHP rejiminin rehinelerini ziyaret etmesi son derece zor. Ancak kendisiyle düzenli olarak yazışabildim. Nudem’i tanıyan birkaç sürgün kadınla da konuşabildim: Cizîrê’nin eski belediye başkanı, sanatçı Zehra Doğan, gazeteci Meltem Oktay… Bu çalışma dört yıl boyunca devam etti.
• Türkiye cezaevleri deyim yerindeyse Kürt sanatçı, gazeteci, hukukçu, aktivist, tiyatrocu, siyasetçi ve daha niceleriyle ağzına kadar doldurulmuş. Uluslararası kamuoyunun Kürtlere yapılan bu hukuksuzluklara yeteri kadar ses çıkardığını düşünüyor musunuz?
Fransız basını Türk ve Kürtlerin durumu hakkında haberler yapıyor. Birçok gazete Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını detaylı bir şekilde anlattı. Ancak yine de genel kamuoyunun ülkenizde yaşanan dramın boyutlarından habersiz olduğunu düşünüyorum. Fransız entelektüeller de durumu aydınlatmaya her zaman yardımcı olmuyor: Suriye’de Işıd’a karşı savaştıklarından beri “Kürtler” hakkında (sanki homojen bir blokmuş gibi) konuşuyorlar ve sizi utandıracak şekilde bahsediyorlar. Onlar liberaller. “Kürtleri” sadece “müttefik”, “özgür dünyanın savunucuları”, Batılı “değerlerin” destekçileri olarak görüyorlar. Kürt demokratik, ekolojik, feminist ve devrimci hareketini yapılandıran siyasi ideoloji ana akım medyada nadiren tartışılıyor. Uluslararası topluma gelince, bana öyle geliyor ki aynı şey geçerli. Bazı demokratik talepleri destekleyebilir ama “terörizmi” desteklemekle suçlandığı anda düşünmeyi bırakır ya da konuşmaktan kaçınır. Bildiğiniz gibi birçok Batılı devlet Kürt direnişine Ankara ile aynı gözle bakıyor. Sık sık bir karşılaştırma yapılır: Filistin. Uluslararası destek büyük. Çok sayıda dayanışma gösterisi düzenleniyor. Bu desteğin Kürdistan’a verilen destekten daha belirgin olduğu doğru. Yıllardır bana söylenen bu tutarsızlığın Kürtlerin kafasını karıştırabileceği. Herhangi bir rekabet mantığına kapılmak elbette anlamsız ve zararlı olacaktır — bence bu iki dava aynı niteliktedir: halkların kendi kaderlerini tayin etme hakkını savunmaktadırlar. Bunları birlikte düşünmeliyiz. Yani evet, Kürdistan meselesinde uluslararası bir eksiklik var.
• Kitabınız Nûdem Durak’a Özgürlük Uluslararası Kampanyasıyla da ilgili sanırsam? Bu kampanyanın uluslarası alanda tanınan bir çok ismi de var. Kitabın etkisi için neler söylersiniz?
Kitabım aslında bu enternasyonalist dayanışma kampanyasının birçok parçasından biri. Ben onu basit bir araç olarak düşündüm. “Nûdem Durak olayı“nı ve onun üzerinden tüm siyasi mahpusları anlamak için yararlı olduğunu düşündüğüm bir araç. Çünkü Nûdem Durak’ın hikayesi, en hafif tabirle, sıradan, banal, bildik bir hikaye, tüm siyasi tutsakların hikayesi. Ve aynı zamanda, onun aracılığıyla, uzun Kürt direnişinin tarihi. Kitap Fransa’da yeni yayımlandı, bu nedenle şu anda size etkilerinden bahsedemem. Tek başına fazla bir şey yapamaz — dolayısıyla bu kampanya var. Ancak önceki kitaplarım gibi birkaç dile çevrileceğini umuyorum. Tutsakların sesini hapishane dışına taşımak bana yol gösteren şey oldu.
• Daha fazla bilgi için: Özel Dosya Free Nûdem Durak
Uluslararası “Free Nûdem Durak” kampanyası
Facebook | Twitter | Instagram | YouTube
Nûdem Durak. Sur la terre du Kurdistan
Joseph Andras
ISBN: 979–10–90507–44‑9
Yayınevi: ICI BAS / Koleksiyon: “Les Réveilleurs de la nuit”
Yayın tarihi: 05 Mayıs 2023
256 sayfa, 22€
Kedistan’ı destekleyin, bağışlarınızla yaşatın
Kedistan’ı ve arşivlerini elimizden geldiğince yaşatmaya çalışıyoruz. Kedistan bağımsızlığını koruma kaygısı ile fon ya da reklam almıyor, habere ulaşma hakkının karşılıksız olması gerektiği prensibi dahilinde abonelik zorunluluğu getirmiyor ve tüm katılımcıları da gönüllü. Bugüne dek en aza indirgediğimiz masrafları, dayanışmak isteyen okuyucularımızın bağışlarıyla karşılayabildik. Sizler de destek olabilirsiniz.
Yazar ve çevirmenlerin emeğine saygı göstermek için Kedistan’ın yazı ve çevirilerini kaynak belirterek ve link ekleyerek kullanabilir ve paylaşabilirsiniz. Teşekkür ederiz.