Kurdî Bianet | Türkçe

Şarkıcı Nûdem Durak, 2015 yılın­da Kürtçe şarkı söylediği için tutuk­lan­mış ve “örgüt üyeliği” suçun­dan 19 yıl hapis ceza­sı­na çarp­tırılmıştı. Tutuk­lan­masının ardın­dan Fransa’­da “Nûdem Durak’a Özgür­lük” adlı kam­pa­nya baslatil­di ve kısa sürede Pink Floyd grubunun üyelerinden Roger Waters ve Amerikalı filo­zof Noam Chom­sky, Angela Davis gibi isim­ler bu kam­pa­nyaya katılarak çağrı­da bulun­du. Halen devam eden kam­pa­nyaya aktif olarak katılan  kişil­er­den biri de Fran­sız yazar Joseph Andras.

Yazar, 5 Mayıs tar­i­hinde Ici Bas Yayınevi’n­den Nûdem Durak hakkın­da bir kitap yayın­ladı: “Kürdis­tan Toprak­ların­da — Nûdem Durak” (Nûdem Durak — Sur la terre du Kur­dis­tan).

Joseph Andras, yeni kitabı, Nûdem Durak kam­pa­nyası, Türkiye’de­ki Kürt­lerin duru­mu ve dünyada­ki Kürt­lerin duru­munda­ki gelişmel­er­le ilgili soru­ları Bianet’e yanıt­ladı.

• Kendine bize tanıtır mısınız?

Fransa’­da yaşıy­o­rum ve yazarım. Şimdiye kadar yedi kitap yayın­ladım. Açıkçası kita­plarım­dan baş­ka bir şey olmadığım için size onlar­dan bahsede­ceğim. İlki Ceza­yir savaşı hakkın­da bir romandı: Ceza­yir’de Avru­palı bir ailenin çocuğu olarak doğan komünist bir işçi olan Fer­nand Ive­ton’un hay­atını ve mücade­lesi­ni anlatıy­or­du. Ülke­si olarak gördüğü Ceza­yir’in bağım­sı­zlığı için savaşmış ve karşılığın­da Fran­sız hükümeti tarafın­dan birkaç Arap Ceza­yir­li ile bir­lik­te giy­otine gön­der­ilmişti. İdam emri­ni veren­ler “cumhuriyetçil­er” ve “demokratlar“dı: Cumhur­başkanı René Coty ve gele­ceğin “sol­cu” Cumhur­başkanı François Mit­ter­rand. Bu ben­im yazdığım tek roman: bu roman çık­tık­tan son­ra kur­gusal anlatı yaz­mayı bırak­tım. İki­nc­isi bir Fran­sız limanı hakkın­da şiirsel bir eser­di. Üçüncüsü ise rahip olmak isteyen amatör bir müzisyen­le ilgili bir soruş­tur­may­dı. Adı Alphonse Dianou’y­du ve Kanak’tı — daha çok Yeni Kale­donya olarak bili­nen Kanaky’nin bir saki­ni. Burası Fransa tarafın­dan sömürgeleştir­ilmiş bir takı­madadır. O da ülkesinin bağım­sı­zlığı için mücadele ver­di; 1988 yılın­da Fran­sız ordusu tarafın­dan öldürüldü. Şid­det karşıtlığının ve Gand­hi’nin destekçisiy­di. Ancak hükümetin barış aktivist­ler­ine yöne­lik baskısının ardın­dan silahlı mücade­leyi seçti. Dördüncü ve beşin­ci kita­plarım İngiltere, Ameri­ka Bir­leşik Devlet­leri ve Fransa’­da hay­van­ların duru­munu ve Viet­nam’ın bağım­sı­zlığının gele­cek­te­ki devrim­ci lid­eri genç Ho Chi Min­h’in Paris’te­ki şekil­lendiri­ci siyasi yıl­larını ele aldı. Bu kitap başkentte bir yürüyüş, bir iç monolog biçi­mi­ni aldı: O dönemde, ‘Sarı Yeleklil­er’ ülkemin sokak­ların­da hay­at pahalılığı­na ve demokrasi eksik­liğine karşı bazen ayak­lan­ma biçi­minde gös­ter­il­er yapıy­or­du. Macron hükümeti onları acı­masız­ca bastırdı. Polis müda­halelerinde insan­lar göz­leri­ni ve elleri­ni kay­bet­til­er. Altıncısı, Fran­sız Devri­mi sırasın­da basılan bir gazetenin yaratılışını anlat­tı. Cumhuriyetçi bir gazete — gerçek Cumhuriyet, elbette şu anda altın­da yaşadığımız Cumhuriyet değil — devrim­ci hareketin için­den, aynı hareket tarafın­dan işle­nen hata­ları kınayan bir gazete. Ve işte nihayet Nûdem Durak’tayız…

Nûdem Durak — Kürdis­tan Toprak­ları üzerinde adlı bir kitap hazır­ladınız ve 5 Mayıs­ta yayın­landı. Kitabın içer­iği­ni okuyu­cu­larımıza anlatır mısınız?

Bu bir ede­biy­at soruş­tur­masıdır. “Soruş­tur­ma” kelimesi­ni çok sevmiy­o­rum, en azın­dan Fran­sız­ca­da, polis soruş­tur­ması gibi geliy­or, ama baş­ka bir sözcük de düşüne­miy­o­rum. Her şey­den önce, içinde baş­ka bir kitabı barındıran bir kitap: Nûdem Durak’ın ceza­evin­de yazdığı ve çıkar­mayı başara­bildiği bir kitap, Kürt yoldaşlar çevir­di ve ilk kez yayın­lanıy­or. Nûdem bir gün ori­ji­nal dilinde yayın­lanacağını umuy­or. Ben de öyle ümit ediy­o­rum. Şimdi­lik ben­im dil­imde okuyabilirsiniz.

• Nûdem Durak ismi­ni ne zaman duy­dunuz? Neden onun­la ilgili böyle bir kitap yaz­mak istediniz?

Onu ilk kez 2018’de ya da 2019’un başın­da duy­muş olmalıyım. El Cezire’nin 2015 yılın­da yayın­ladığı kısa bir hab­erde Adalet ile yaşadığı sorun­lar­dan bahsediliy­or­du. Neredeyse tesadüfen denk geldim. “Neredeyse” diy­o­rum çünkü kap­i­tal­izme ve emperyal­izme karşı olan birçok Fran­sız gibi “Kürt sorunu” beni de uzun zamandır rahat­sız ediy­or­du. Hemen onun “davası” hakkın­da daha fazla bil­gi edin­mek iste­d­im. Herkes gibi ben de Kürt ve Türk demokrat­ların ve devrim­ci­lerin AKP reji­mi tarafın­dan şid­detli bir baskıya maruz bırakıldığını biliy­or­dum. Ama yine de, sadece siyasi şarkılar yüzün­den 19 yıl tutuk­lu kalmak bana aklın en temel yasaları­na mey­dan oku­mak gibi gel­di. Oysa ki durum buy­du: Nûdem Durak halkının siyasi ve kültürel hak­ları hakkın­da şarkı söyle­mek­ten baş­ka bir şey yap­mamıştı. O bir vic­dan mahku­mu. Fikir­leri yüzün­den hay­atı paramparça oldu. Fran­sız olduğum ve Fran­sız hüküme­tinin Türk devletiyle ekonomik ve askeri ilişk­i­leri olduğu için, Türkiye’de olan­lar beni ve tüm Fran­sı­zları fiilen bağlıy­or. Fransa’­da Kürt aktivistler hapiste olduğu ve 2013’ten bu yana Paris’te altı Kürt daha öldürüldüğü için bu konu bizi ilgilendirme­lidir. Son olarak, ben bir sosyal­is­tim: baş­ka bir dey­işle, sosyal adalet, eşit­lik ve halkın özgür­leşme­si için mücadele eden tüm aktivistler dünyanın her yerinde yoldaştır. Ulus­ların var­lığı siyasi kardeşliği engelleye­mez. Nûdem Durak’ın hay­atını bir kitap­ta anlat­mak ben­im için açık bir seçimdi.

• Bu kitabın hazır­lık aşa­masın­da nasıl bir süreçle karşılaştınız? Nûdem’i tanı­mak için Bakûr Kürdis­tan’a da gel­di­niz; aile­siyle, avukat­larıy­la ya da ceza­evine gidip onun­la görüş yapa­bilme şan­sınız oldu mu?

Önce basın­da, özel­lik­le de L’Hu­man­ité gazetesinde yazılar yazdım. Bu, Jean Jau­rès’in kur­duğu bir gazete: 1914’te Almanya’ya karşı savaşın en büyük muhal­iflerinden biriy­di. Aynı zaman­da Nudem’in ailesinin üyeleriyle de iletişim halindey­dim. Son­ra gerçek­ten de Bakûr’a git­tim. Birçok akrabası ve avukatı ile görüşe­bildim. Ne yazık ki Nudem’i göremed­im: bildiğiniz gibi bir yabancının AKP-MHP reji­minin rehineleri­ni ziyaret etmesi son derece zor. Ancak ken­disiyle düzen­li olarak yazışa­bildim. Nudem’i tanıyan birkaç sürgün kadın­la da konuşa­bildim: Cizîrê’nin eski belediye başkanı, sanatçı Zehra Doğan, gazete­ci Meltem Oktay… Bu çalış­ma dört yıl boyun­ca devam etti.

• Türkiye ceza­ev­leri dey­im yerindeyse Kürt sanatçı, gazete­ci, hukukçu, aktivist, tiy­a­trocu, siyasetçi ve daha niceleriyle ağzı­na kadar doldu­rul­muş. Ulus­lararası kamuoyu­nun Kürtlere yapılan bu hukuk­su­zluk­lara yeteri kadar ses çıkardığını düşünüy­or musunuz?

Fran­sız basını Türk ve Kürt­lerin duru­mu hakkın­da haber­ler yapıy­or. Birçok gazete Erdoğan’ın cumhur­başkan­lığını detaylı bir şek­ilde anlat­tı. Ancak yine de genel kamuoyu­nun ülk­enizde yaşanan dramın boyut­ların­dan haber­siz olduğunu düşünüy­o­rum. Fran­sız entelek­tüeller de duru­mu aydın­lat­maya her zaman yardım­cı olmuy­or: Suriye’de Işıd’a karşı savaştık­ların­dan beri “Kürtler” hakkın­da (san­ki homo­jen bir blok­muş gibi) konuşuy­or­lar ve sizi utandıra­cak şek­ilde bahsediy­or­lar. Onlar lib­er­aller. “Kürt­leri” sadece “müt­te­fik”, “özgür dünyanın savunucu­ları”, Batılı “değer­lerin” destekçi­leri olarak görüy­or­lar. Kürt demokratik, ekolo­jik, fem­i­nist ve devrim­ci hareke­ti­ni yapı­landıran siyasi ide­olo­ji ana akım medya­da nadiren tartışılıy­or. Ulus­lararası topluma gelince, bana öyle geliy­or ki aynı şey geçer­li. Bazı demokratik tale­p­leri destekleye­bilir ama “teröriz­mi” destek­le­mek­le suç­landığı anda düşün­meyi bırakır ya da konuş­mak­tan kaçınır. Bildiğiniz gibi birçok Batılı devlet Kürt direnişine Ankara ile aynı gözle bakıy­or. Sık sık bir karşılaştır­ma yapılır: Fil­istin. Ulus­lararası destek büyük. Çok sayı­da dayanış­ma gös­ter­isi düzen­leniy­or. Bu desteğin Kürdis­tan’a ver­ilen destek­ten daha belir­gin olduğu doğru. Yıl­lardır bana söyle­nen bu tutarsı­zlığın Kürt­lerin kafasını karıştıra­bile­ceği. Her­han­gi bir rek­a­bet man­tığı­na kapıl­mak elbette anlam­sız ve zarar­lı ola­cak­tır — bence bu iki dava aynı nite­lik­te­dir: halk­ların ken­di kader­leri­ni tayin etme hakkını savun­mak­tadır­lar. Bun­ları bir­lik­te düşün­meliy­iz. Yani evet, Kürdis­tan mese­lesinde ulus­lararası bir eksik­lik var.

• Kitabınız Nûdem Durak’a Özgür­lük Ulus­lararası Kam­pa­nyasıy­la da ilgili sanır­sam? Bu kam­pa­nyanın ulus­larası alan­da tanı­nan bir çok ismi de var. Kitabın etk­isi için nel­er söylersiniz?

Kitabım aslın­da bu enter­nasy­on­al­ist dayanış­ma kam­pa­nyasının birçok parçasın­dan biri. Ben onu basit bir araç olarak düşündüm. “Nûdem Durak olayı“nı ve onun üzerinden tüm siyasi mah­pus­ları anla­mak için yarar­lı olduğunu düşündüğüm bir araç. Çünkü Nûdem Durak’ın hikayesi, en hafif tabir­le, sıradan, banal, bildik bir hikaye, tüm siyasi tut­sak­ların hikayesi. Ve aynı zaman­da, onun aracılığıy­la, uzun Kürt direnişinin tar­i­hi. Kitap Fransa’­da yeni yayım­landı, bu neden­le şu anda size etk­i­lerinden bahsede­mem. Tek başı­na fazla bir şey yapa­maz — dolayısıy­la bu kam­pa­nya var. Ancak önce­ki kita­plarım gibi birkaç dile çevrile­ceği­ni umuy­o­rum. Tut­sak­ların sesi­ni hapis­hane dışı­na taşı­mak bana yol gösteren şey oldu.

• Daha fazla bil­gi için: Özel Dosya Free Nûdem Durak
Ulus­lararası “Free Nûdem Durak” kampanyası
Face­book | Twit­ter | Insta­gram | YouTube 

Joseph Andras Nudem Durak livre

Nûdem Durak. Sur la terre du Kurdistan
Joseph Andras 
ISBN: 979–10–90507–44‑9
Yayınevi: ICI BAS / Kolek­siy­on: “Les Réveilleurs de la nuit”
Yayın tar­i­hi: 05 Mayıs 2023
256 say­fa, 22€

 


 

Kedistan’ı destek­leyin, bağışlarını­zla yaşatın

Kedistan’ı ve arşiv­leri­ni elim­iz­den geldiğince yaşat­maya çalışıy­oruz. Kedis­tan bağım­sı­zlığını koru­ma kaygısı ile fon ya da reklam almıy­or, habere ulaş­ma hakkının karşılık­sız olması gerek­tiği pren­si­bi dahilinde abone­lik zorun­lu­luğu getir­miy­or ve tüm katılım­cıları da gönül­lü. Bugüne dek en aza indirgediğimiz mas­rafları, dayanış­mak isteyen okuyu­cu­larımızın bağışlarıy­la karşılaya­bildik. Sizler de destek olabilirsiniz.

Yazar ve çevir­men­lerin emeğine saygı göster­mek için Kedistan’ın yazı ve çevir­i­leri­ni kay­nak belirterek ve link ekley­erek kul­lan­abilir ve pay­laşa­bilirsiniz. Teşekkür ederiz.

KEDISTAN on EmailKEDISTAN on FacebookKEDISTAN on TwitterKEDISTAN on Youtube
KEDISTAN
Le petit mag­a­zine qui ne se laisse pas caress­er dans le sens du poil.