Patagonya yol­ları­na koyul­madan önce… Kap­tan Plan­et, ori­ji­nal ismi ile “Cap­tain Plan­et and the Plan­e­teers”, Ted Turn­er tarafın­dan yaratılan, o dönem eşi olan Jane Fon­da ve Nicholas Box­er tarafın­dan üretilen bir Amerikan “süper kahra­man” ani­masy­on dizisi. 25’er dakikalık 113 bölümü 15 Eylül 1990 ile 11 Mayıs 1996 tar­ih­leri arasın­da, yine Ted Turn­er’a ait, TBS’de yayınlanmış.

Bir çok ünlü sanatçının seslendirdiği ve “çevre­cil­iği savu­nan, bir eğlenceli eğitim şek­li” olarak sunulan dizide küçük bir hasım grubu var: “eko-kötüler”. Bir yan­dan kirlilik, orman­sı­zlaş­ma, kaçak avlan­ma çevr­eye zarar­lı bil­i­mum faaliyetler yoluy­la geze­gende tehlike oluş­tu­ran, bir yan­dan da neden olduk­ları yıkım­dan zengin­lik, toprak veya güç elde etmek için çalışır­lar. Eko-kötüler çoğu zaman yal­nız çalışılar, ancak çıkar­ları uğruna işbir­liği yap­mak­tan da çekinmezler…

Bu kötü adamların her biri ekolo­jik sorun­lara neden ola­bile­cek belir­li bir düşünce biçi­mi­ni tem­sil eder. Tıp­kı Patagonya toprak­larını ele geçiren Turn­er, ya da Benet­ton, Lewis ve diğer kötüler gibi…

Medya gir­işim­cisi, TBS ve CNN [1] ağının yaratıcısı Ted Turn­er ‑ve ben­z­er­lerinin- “eko­sis­tem­den yana” görü­nen sosyal ima­jı gerçek­te nasıl bir yanıl­samadır bir bakalım…

Ted Turner

Ted Turn­er, CNN.

Ted Turn­er Patagonya’da nehirleriyle ünlü Neuquén eyaletinde yıl­lardır iki özel mega kon­akla­ma alanı­na sahip. Kon­trolün­de­ki bölge dünyanın en iyi su yol­ların­dan biri olan Tra­ful Nehri’ne bakmaktadır.

Ted Turn­er, 1996 yılın­da yak­laşık 5 bin hek­tar­lık Estancia La Pri­mav­er­a’yı satın aldı. Bu toprak­lar ona, zamanın Mil­li Park­lar Başkanı Felipe Lar­iv­iere tarafın­dan satıldı.

Turn­er, sinek balıkçılığı mer­ak­lısı bir avcıdır ve kon­akla­ma alanı ala­balık ve kapalı somon balıkçılığı için özel olarak seçilmiştir.

Turn­er, La Pri­mav­er­a’yı satın aldık­tan son­ra Tra­ful ve Minero nehirler­ine erişi­mi zin­cirle­di ve 1970 yılın­da inşa edilen bir köprüyü kafesle­di, böylece komşu­ların ve tur­ist­lerin La Ver­a’ya erişi­mi­ni yasak­ladı. Hal­ka açık doğal park alanını bir oldu bit­tiye getirip, buna karşı çıkan bölge halkının hak­lı erişim talebi­ni de özel silahlı muhafı­zlar­la yanıtladı.

patagonya

Erişime kapanan köprü.

Bakın, Ted Turn­er ken­di adını taşıyan inter­net sitesinde Patagonya ’daki “özel mülk­lerinin” kap­sama alanını ve içerik­leri­ni nasıl tanımlıyor:

Col­lon Cura, Arjan­ti­n’in Neuquen eyaletinde bulu­nan 93.900 dönüm­lük bir arazidir. Col­lon Cura, balıkçılar ve Avcılar için bir­in­ci sınıf kon­akla­ma ve eğlence olanakları ile ünlüdür. Col­lon Cura, tüm konukev­ler­ine ve Orman evine güç sağlayan rüz­gar ener­jisi ile çalışır.

Col­lon Cura ayrı­ca kızıl geyik, gua­nako, emus ve çok sayı­da kuş aile­si de dahil olmak üzere çeşitli vahşi yaşam tür­ler­ine ev sahipliği yap­mak­tadır. La Pri­mav­era, Arjan­ti­n’in Tra­ful Vadis­i’nde bulu­nan 11.000 dönüm­lük özel bir çift­lik­tir. Çok dağlık bir mülk olan La Pri­mav­er­a’­da­ki yaban hay­atı, kızıl geyik, Rus yaban domuzu, Kali­forniya bıldır­cını, dağ aslan­ları (puma) ve birçok fark­lı kuş türünü içerir. Arjan­ti­n’de­ki 24.000 dönüm­lük San Jose Çiftliği, kıtanın en güney ucun­da­ki Tier­ra Del Fuego adasın­da­ki Rio Grande’ye arabay­la bir saat­ten biraz fazla bir mesafede yer almak­tadır. Mülk üzerinde­ki her eve elek­triğinin %100’ünü sağla­mak için rüz­gar ener­ji­sine dayanan çift­lik, 1999’un son­ların­da tama­men yenilen­miştir ve o zaman­dan beri bugün dünyanın en iyi balıkçılık locaların­dan biri olarak ün kazanmıştır.

Tier­ra del Fuego adasın­da en fazla gua­nako sayısı­na sahip olmanın yanı sıra, yak­laşık nüfus 3.000 kişi (birey?? ile) de Gua­na­co adasının tek kayıtlı üre­tim tesisidir.”

Patagonya’daki bu yabancı yayıl­macı devlet-ser­maye hay­dut­luğu­nun fotoğrafın­da yal­nız­ca Ted Turn­er yok tabii ki…

Arjan­tin eski devlet başkanı Macri’nin skan­dal gizli derin ilişk­i­ler­ine konu olan kamuya yasak­lı El Lago Escon­di­do (gizli göl)  ve ona hükme­den ünlü İngiliz emlak kralı Joe Lewis, 900.000 hek­tar­lık Mapuche toprağını gas­pe­den İtalyan tek­stil hanedanı Benet­ton ve daha pek çok irili ufak­lı yabancı hay­dut şir­ket var.

Bu ses­siz hay­dut­luğa karşı ne yazık ki yerelde­ki bazı çevre kuru­luşları, Mapuche toplu­luk­ları ve il hükümetinden bazı muhale­fet mil­letvekil­leri dışın­da, konunun üzer­ine giden hiçbir karşı gir­işim de bulun­ma­mak­tadır. İlk karşı olay­lar 2018–20 yıl­ların­da Benet­ton ve Joe Lewis’e karşı gelişen protesto­lar­la gün­deme gel­di. Bu dönemde­ki en önem­li olay­lar­dan biri, Benet­ton’un Mapuche toprak­ların­da­ki işgal­ci var­lığı­na karşı mücadele eden San­ti­a­go Mal­don­ado’­nun kaybe­dilmesinde yaşandı. Eko-aktivist Maldonado’nun can­sız bedeni Benet­ton’un tesis­lerinin yakının­da, Chubut nehrinde bulun­du. Benetton’a karşı Arjan­tin ve Şili baş­ta olmak üzere dünyanın pek çok yerinde protesto­lar gerçek­leşti. 2020’de ise İngiliz emlak kralı Joe Lewis’in derin devle­tine dönüşen ve hal­ka yasak­lanan gizli göle erişimin serbest bırakıl­ması için bir “bağım­sı­zlık yürüyüşü” düzenleyen Eko-sosyal aktivistler, silahlı muhafı­zların ve Lewis’in özel adamlarının tehdit ve fiili engel­leriyle karşılaştı. Ancak yine de aktivistler göle ulaş­mayı başardı ve Lewis’in işgal­ci var­lığını protesto ettiler.

Luis Tibilet­ti lid­er­liğin­de­ki İç Güven­lik Sekreter­liği’ne (SSI) göre, son on beş yıl­da mey­dana gelen, ancak dok­san­lı yıl­lar­da tek­il bir güçle pat­lak veren bu süreç, toprak­ların ve strate­jik doğal kay­nakların yabancılaş­ma süre­cidir. SGK, 1996 yılın­dan bu yana sözde güven­lik böl­gesinde yabancı arazi alım­larını düzen­le­mek­ten sorum­ludur. Bu alan­lar, har­i­ta­da belir­tildiği gibi, Cordiller­a’yı kap­sayan 150 kilo­me­tre­lik sınır şeri­di­ni ve 50 kilo­me­tre­lik kıyı şeri­di­ni içerir. Bun­lar, strate­jik doğal kay­nakların, ekilebilir arazi­lerin, min­er­al­lerin ve tatlı suyun en çok yogun­laştığı alanlardır.

1996’dan önce, yabancılar tarafın­dan yapılan alım­lar ‑şir­ketler veya bireyler- sınır müfet­tiş­leri tarafın­dan ver­il­di. O yıl­dan itibaren, Tuğ­gen­er­al Andrés Antoni­et­ti ve Miguel Angel Toma, Men­em hüküme­tinin sonun­da 1997–1998’te SGK’nın başın­da yer alırken, SGK, güven­lik böl­gelerinde­ki yabancı şir­ket­lerin yer­leşim­ler­ine devam etmek­ten sorum­luy­du. SGK, bu iki yıl­da yak­laşık 8 mily­on hek­tar için yabancılara satış onayını kay­det­ti. Bu notun kap­sadığı en büyük yer­leşim yer­lerinin o dönemde mey­dana geldiği belir­tilmek­te­dir. Son bir buçuk yıl içinde ‑2004 ve Ağus­tos 2005’e kadar- yabancılar tarafın­dan güven­li böl­gel­erde arazi alım­ları izni için 1.000 talep vardı. Şimdi­lik, yak­laşık 120 bin hek­tar için 11’ine izin verildi.

Arjan­tin koru­ma böl­gelerinde­ki mülk evri­mi 1989’da yer­el Arjan­tinli vatan­daşlara ait güven­lik böl­geleri içinde yer alan “ulusal mülkiyet” için Gen­er­al Edelmiro Far­rell hükümeti tarafın­dan ilan edilen karar­name, Juan Peron’un 1944 yılın­da­ki 15.385 44 sayılı Kanun Hük­münde Karar­name­si ve son­ra­ki kanun­ların ruhu­na aykırı gibi görünüy­or. Tibilet­ti Güven­lik Böl­geler­i’nin kurul­duğu yıl Far­rel-Perón hüküme­tinin “tam olarak ulusal toprak­ları ve Arjan­ti­n’in bütün­lüğünü koru­mak için çok sayı­da yabancı mülkü kamu­laştırdığını” hatır­lat­tı. Ayrı­ca Clarín’e, bu böl­gel­erde­ki yabancılara arazi sat­manın yasadışı olmadığını, ancak yakın­dan izlen­mesi ve bili­nen ve takip edilen yatırım pro­jeler­ine söz ver­ilme­si gerek­tiği­ni iti­raf etti.

Aşağı­da­ki list­ede­ki bel­li başlı yatırım­cılar yer almak­ta. Lis­tenin tamamı­na ayrın­tılı olarak şu link­ten bakılabilir.

Arjan­tin tarım Fed­erasy­onu tarafın­dan yapılan hesapla­malara göre, hükümet ve özel kay­naklar tarafın­dan kab­ul edilen baş­ka bir şey: ulusal toprak­ların yak­laşık yüzde 10’u ‑yak­laşık 270 bin kilo­me­tre kare- yabancılara satıla­cak veya satılıy­or. Mayıs 2004 itibariyle, ülkenin en iyi ekilebilir arazisinin yak­laşık 31.4 mily­on hek­tarı satıldı veya yabancı yatırım­cılara geçti. 31.4 mily­onun 17 mily­onu, yani %53’ü yabancı hold­in­glere satılırken, 14.5 mily­onu, yani %46.2’si, kamu bankacılığın­da ipotek edil­di. Bu konu Arjan­tinlileri endişe­lendiriy­or: bir ankete göre, 10 Arjan­tinli­den dokuzu, yabancılara arazi ve doğal kay­nakların satışının sınır­lı veya yasak­lan­ması gerek­tiğine inanıyor.

patagonya

La Pri­mav­era, Tra­ful, Arjantin.

Yak­laşık iki mily­on dönüm­lük kişisel ve çift­lik arazi­sine sahip olan Ted Turn­er, Kuzey Amerika’­da­ki en büyük ikin­ci birey­sel arazi sahibidir. Turn­er çift­lik­leri, bizon, avcılık ve balıkçılığa ve ana işlet­mel­er olarak eko-tur­izme dayanan işlet­mel­er olarak faaliyet göster­mek­te­dir. Buna ek olarak, Turn­er çift­lik­leri, su kay­nakları ve ker­este gibi birçok pro­je yöne­ti­mi­ni kapsamaktadır.

ted turner patagonya bizonTurn­er Şir­keti ayrı­ca 45.000’den fazla bizo­nun bulun­duğu çeşitli Turn­er çift­lik­lerinde­ki yönetiy­or. Ameri­ka kızılder­ililerinin en önem­li isyan toprak­ların­dan biri olan Güney Dako­ta’­da­ki ata toprak­ları da Ted Turn­er’in özel mülküne dönüşmüştür. 2015 yılın­da Turn­er Enter­pris­es tarafın­dan satın alı­nan ve daha önce Triple U Ranch olarak bili­nen Stand­ing Butte Ranch, Güney Dako­ta’nın merkezinde yer almak­tadır. Tesis, çoğun­luğu yüzyıl­lardır bozul­mamış olan 45.921 dönüm­lük doğal çayır­lara sahip­tir. Man­zara, enge­be­li tepeleri, kırıl­mamış çimen­leri, birkaç derenin neden olduğu derin kırık­ları ve yer­li otlar­dan oluşan mer­aları ile değişir.

Bizona ek olarak, çift­lik­te birçok tür yaban hay­vanı mev­cut: beyaz kuyruk­lu katır geyik­leri, çayır köpekleri, antilop, baykuş, kurt, çakal, por­suk, rakun, kokar­ca, kir­pi, şahin, altın kar­tal, sülün, keskin kuyruk­lu tavuk, büyük çayır tavuk­ları ve birçok ördek çeşit­leri, kaz ve diğer kuşların bulun­duğu zen­gin bir yaban hay­atı­na ev sahipliği yap­mak­tadır. 174 yapay rez­ervuar ile çift­lik, lev­rek, pike, güneş balığı da dahil olmak üzere çeşitli balık tür­ler­ine barındır­mak­tadır. Yine ayrı­ca Mek­sika’­da­ki büyük doğal yaşam alan­larının da kon­trolüne sahip­tir. Ted Turn­er’ın 2010 yılın­da Yel­low­stone Mil­li Parkı’n­dan 74 yabancı bizon satın alma öner­isi, hay­van­ların koru­madan ziyade kâr için ver­ildiği­ni söyleyen­ler­den sert bir muhale­fe­tle karşılaştı. Turn­er, Mon­tana demokratik hükümeti başkanı Bri­an Schweitzer’in talebine göre hay­van­ları satın almayı tek­lif etti. Bizon­ları beş yıl boyun­ca tuta­cak ve daha son­ra devlete iade ede­cek­ti. Tazmi­nat olarak ise Turn­er, hay­van­larının yavru­larının  %90’ını tuta­cak­tı, bu da genetik olarak değer­li bir sürü­den tah­mi­ni 190 bizon kazanacağı anlamı­na geliyordu.

Ama bazı hay­van hak­ları savunucu­ları ve onlar­ca Kızılder­ili kabilesi­ni tem­sil eden bir grup, hay­van­ların ticar­ileştir­ilmeme­si gerek­tiği­ni söyledil­er, Turner’in tem­sil­ci­lerinin de bulun­duğu hal­ka açık bir bir toplan­tı­da, bizon­ların hal­ka açık veya kabile toprak­ları­na ait olduğunu ifade ettil­er. Eyalet ve fed­er­al yetk­ililerin son birkaç yıldır söz verdik­leri şey buy­du. Gal­latin Yaban Hay­atı Derneği’n­den Glenn Hock­ett, “bu hay­van­ları ticar­ileştirmem­eye olan bağlılığınıza sadık değilsiniz” dedi.


Bariloche- Lego Mascardi gölü, gaspedilen Mapuche toprakları. Aynı bölgede, Mapuche halkının direniş barikat ve pankartları. Fotoğraflar: Sadık Çelik.

Karan­ti­naya alı­nan bizon­ları yeniden yer­leştirme gir­işim­leri başarısız olduk­tan son­ra, devlet yetk­ilileri­ni yakın­da hay­van­ların katledilebile­cek­leri konusun­da uyardılar. Turn­er şir­ketinden Rus­sell Miller ise, “beş yıl boyun­ca devlet için 74 hay­van tut­manın maliyeti­ni den­gele­mek için yavru­larının çoğunu tut­manın gerek­li ola­cağını” söyle­di. Miller’in söz konusu toplan­tı­dan son­ra yap­tığı açık­la­ma ise oldukça ilginçtir. “Acil bir durum olduğunu düşündük. Biz hayır­se­ver değiliz. Koru­ma ve ticar­ileştirme arasın­da bir karışım yarat­maya çalışıy­oruz.” dese de aslın­da koru­macılık maske­si altın­da yer­li halkın ata­larının toprak­ları­na ve o toprak­ların yüz yıl­lardır asli doğal sahip­leri olan bizon­ların hak­larını ticari çıkar­larının bir özne­si yaparak doğaya ve eko­sis­temin mahremiyetine karşı suç işliyorlardı.

Son olarak, Turner’in CNBC‑e verdiği röpor­ta­jının satır araların­da gerçek­te neyin peşinde olduğunu iti­raf eden söz­leriyle bitiriyorum:

İki mily­on dönüm yak­laşık 2.500 mil karedir… Ve eğer bir mil genişliğinde bir mülküm olsay­dı, New York’­tan San Fran­cis­co’ya kadar uzanırdı. Ameri­ka Bir­leşik Devlet­ler­i’ni yarıya indi­re­bilir­im ve kuzey­den gün­eye toprak­larım­dan geçen insan­lar için bir ücret talep ede­bilir­im ve çok fazla iş yap­madan gerçek­ten bir servet kazan­abilir­im. Ama bu kesin­lik­le popüler olmazdı; ve uzun zaman önce böyle bir şey yap­ma­maya karar verdim, ama bunu düşündüm…”


[1] CNN’i Kör­fez Savaşı döne­minde Amerikan ordusu­nun teknolo­jik üstün­lüğünü ken­di teknolo­jik haber­ci­lik ayrı­calık­lığıy­la bir­leştirip savaşı bir atari oyunu gibi evler­im­ize sokan tam teçhizatlı Pen­ta­gon kanalı gibi hatır­lıy­o­rum. Nitekim CNN Inter­na­tion­al’in kıdem­li dış haber muhabiri Chris­t­ian Aman­pour, savaş döne­minde Beyaz Saray’ın ağır baskısı ve yön­lendirme­si altın­da kaldık­larını iti­raf etmişti. Pen­ta­gon aley­hinde “Sarin gazı” haberi­ni yapan Peter Arnet­t’in CNN’­den kovul­ması da her­halde unutulmadı…

Gerçek­ten de CNN’in Irak savaşı sırasın­da­ki yayın­ları CNN’in gerçek anlam­da nerede kimin için haber­ci­lik yap­tığını anla­mamız bakımın­dan önem­li bir tur­nu­sol olmuş­tu. Söz konusu savaş döne­m­ine tanık­lık eden bağım­sız bir muhabir olarak buradan bak­tığım­da CNN’in yaratıcı patro­nunun savaşların mahvet­tiği “eko­sis­te­mi koru­maya” odak­lı yeni vizy­onunun ne kadar sami­mi olduğun­dan ben açıkçası çok kuşkuluyum.

cnn korfez


Kedistan’ın tüm yayınlarını, yazar ve çevirmenlerin emeğine saygı göstererek, kaynak ve link vererek paylaşabilirisiniz. Teşekkürler.
Sadık Çelik on EmailSadık Çelik on Facebook
Sadık Çelik
REDACTION | Journaliste 
Pho­tographe activiste, lib­er­taire, habi­tant de la ZAD Nddl et d’ailleurs. Aktivist fotoğrafçı, lib­ert­er, Notre Dame de Lan­des otonom ZAD böl­gesinde yaşıy­or, ve diğer otonom bölge ve mekan­lar­da bulunuyor.