Durant le court répit lais­sé par le proces­sus de négo­ci­a­tions et de paix entre l’E­tat turc et le mou­ve­ment kurde, cer­taines con­quêtes fémin­istes ont vu le jour.

Les proces­sus élec­toraux ayant porté aux respon­s­abil­ités locales des représen­tantEs du mou­ve­ment kurde, ceux/­celles-ci ont mis en pra­tique des modes de démoc­ra­tie hor­i­zon­tale dif­férents, et surtout don­né une place aux femmes à égal­ité. Quitte à se situer en dehors de règles insti­tu­tion­nelles, la pra­tique de la col­lé­gial­ité un homme/une femme fut instau­rée en règle. Ain­si, les femmes purent-elle faire avancer leur volon­té d’é­gal­ité réelle.

Nous pub­lions un rap­port poli­tique du HDP, qui fait le point sur ce que sig­ni­fie la “con­fis­ca­tion”  par l’E­tat, de l’ex­pres­sion pop­u­laire dans la désig­na­tion des administrateurs/trices, des munic­i­pal­ités. Il mon­tre claire­ment le pro­jet poli­tique d’anéan­tisse­ment de toutes les poli­tiques fémin­istes menées.


Comment les attributions d’administrateurs dans les mairies affectent les conquêtes des femmes

Quand on étudie l’histoire poli­tique de la Turquie, on observe que les admin­is­tra­tions locales élues ont été rem­placées par des admin­is­tra­teurs attribués, seule­ment dans les péri­odes de coup d’Etat. Depuis le coup d’Etat mil­i­taire de 1980, c’est la pre­mière fois, qu’au 11 sep­tem­bre 2016, de nom­breux maires éluEs par le peu­ple, sont retiréEs de leurs fonc­tions, et des admin­is­tra­teurs sont attribués aux 28 mairies dont 24 con­cer­nent des maires du DBP (Par­ti Démoc­ra­tique des Régions). Avec l’attribution des admin­is­tra­teurs aux mairies d’İdil, com­mune de Şır­nak et la com­mune Hani de Diyarbakır, le 21 sep­tem­bre 2016, ce nom­bre a mon­té à 26.

Les admin­is­tra­teurs qui ont rem­placé les maires DBP sont les Gou­verneurs et Préfets des villes et local­ités con­cernées, alors que les rem­plaçants des 4 maires restants [sur les 28 du début] de l’AKP et du MHP ont été redéfi­nis par élec­tion du Con­seil munic­i­pal. Par ailleurs, par une cir­cu­laire pré­fec­torale envoyée le 29 sep­tem­bre, les mairies de Viranşe­hir, Bozo­va, Halfeti et Suruç sont mis­es en oblig­a­tion de deman­der l’approbation du Gou­verneur, pour tout pro­jet et ser­vice. La déci­sion de Gou­verneur est donc imposée à la volon­té des Con­seil munic­i­paux, ce qui peut être qual­i­fié égale­ment comme une sorte de mise sous tutelle.

Une des pre­mières pra­tiques des admin­is­tra­teurs dans les mairies, fut l’anéantissement des con­quêtes des femmes obtenues avec beau­coup d’efforts qui avaient été pour­suiv­is depuis des années. Les cen­tres de femmes sont fer­més, les femmes qui tra­vail­laient dans ces cen­tres sont licen­ciées, cer­taines sont mutées vers des postes pas­sifs, et les doc­u­ments con­cer­nant les femmes deman­deuses d’aide des cen­tres ont été confisqués.

Avant de détailler ces pra­tiques, il est néces­saire de pré­cis­er ce que sont “les poli­tiques de femmes” dans ces mairies, com­ment elle se met­taient en pra­tique, quels ont été les avan­tages apportés.

Les poli­tiques fémin­istes pra­tiquées par les mairies gag­nées par le DBP, ont été dévelop­pées depuis 1999 avec la con­tri­bu­tion de nom­breuses femmes activistes. Grâce à l’efficacité du mou­ve­ment de femmes dans ce champ d’ac­tion, le nom­bre de mairess­es qui était de 3 en 1999, a aug­men­té en 2004 à 9, et en 2009 à 14. Et en 2014, la pra­tique de Co-maire/­mairesse a été mise en place dans toutes les mairies. Cette pra­tique per­me­t­tait dans des admin­is­tra­tions locales qui sont des struc­tures bureau­cra­tiques et de dom­i­na­tion mas­cu­line, le principe de la représen­ta­tion égal­i­taire, de quit­ter l’abstrait et d’aller vers une trans­for­ma­tion con­crète. Cette exer­ci­ce, basé sur le tra­vail col­lec­tif com­mun pour tous les travaux et déci­sions, per­me­t­tait aux femmes de quit­ter les rôles attribués selon le genre social, d’in­sti­tu­tion­nalis­er les travaux de femmes, et par ces moyens, met­tre en pra­tique la vision et le sys­tème de femmes.

Pour insti­tu­tion­nalis­er les travaux fémin­istes, il a été fondé, dans de grandes munic­i­pal­ités des “Départe­ments des Poli­tiques de Femmes”, et dans des petites local­ités des “Direc­tions de femmes”. Ces admin­is­tra­tions ont mené leurs travaux en trois unités :

  1. La lutte con­tre les vio­lences faites aux femmes
  2. Le développe­ment de l’économie de la femme
  3. L’En­seigne­ment et la recherche

Par ailleurs, dans les con­seils munic­i­paux, des “Com­mis­sions d’égalité Femme-Homme” ont été organ­isées, et des “Comités de femmes” com­posés de femmes en activ­ité pro­fes­sion­nelle et/ou mem­bres de con­seils, sont nés. Des travaux sur la mise en pra­tique des bud­gets sen­si­bles à l’égalité des gen­res ont été menés. Des efforts intens­es ont été pour­suiv­is pour chang­er la struc­ture insti­tu­tion­nelle de la dom­i­na­tion mas­cu­line au sein des mairies, et pour que les femmes pren­nent active­ment place dans le mécan­isme de l’administration, au-delà de partage égal­i­taire des tâches.

Avec l’effort de nom­breuses femmes mil­i­tantes, d’importantes con­quêtes à l’avantage des femmes ont été mis­es en pra­tique. En résumé :

  • Ouver­ture de “Cen­tres de femmes” dans 43 lieux. Dans ces cen­tres, 200 femmes con­tribuant active­ment aux travaux avec des spé­cial­istes tels que psy­cho­logues, soci­o­logues, médecins répon­dant aux besoins des femmes, ont été engagées. Le nom­bre de femmes embauchées dans les “Direc­tions des Poli­tiques de femmes” étaient de 500. Des études de ter­rain ont été effec­tuées afin d’observer la sit­u­a­tion des femmes dans les villes. Des for­ma­tions de sen­si­bil­i­sa­tion, d’approfondissement et pro­fes­sion­nal­i­sa­tion ont été don­nées. Des mil­liers de femmes ont par­ticipé, selon les local­ités, à des for­ma­tions pro­fes­sion­nal­isantes dans des domaines tel que : infor­ma­tique, compt­abil­ité, entre­prise, lin­guis­tique, per­mis de con­duire, tapis­serie, céramique, porce­laine, argen­terie, pein­ture, osier, cuir, bijouterie, soie, tri­cot, jou­ets en bois, coif­fure, tex­tile, design… et ont retrou­vé du tra­vail ou créé leur pro­pre entre­prise. Un ser­vice de con­seil a été mis en place sur les vio­lences faites au femmes.
  • Afin de dévelop­per “l’économie de la femme”, par­al­lèle­ment aux for­ma­tions pro­fes­sion­nal­isantes, dans de nom­breux endroits, des marchés de femmes ont été instal­lés, et dans les marchés exis­tants de nou­veaux stands/étals ont été ouverts pour les femmes. Des “Cab­ines de Vente Mauves’”(Mor Satış Kabin­leri) ont été pré­parées et instal­lées dans des rues pas­santes dans les quartiers. Des ate­liers de tapis­serie et de Porcelaine/céramique ont été ouverts.
  • Les coopéra­tives de femmes ont été soutenues aus­si bien dans leurs créa­tions que leur con­ti­nu­ité. Ces coopéra­tives qui ont atteint le nom­bre de 15, ont réal­isé des pro­jets dans divers secteurs. Par exem­ple à Bis­mil en vigne-raisin, à Bozo­va en piment en pail­lettes, con­cen­tré de tomate, à Gür­pı­nar dans la cui­sine de mai­son, à Bat­man dans la tapis­serie… Et ces travaux ten­tent de se poursuivre.
  • Dans la région, suite à la guerre et aux exodes, il y a beau­coup de maisons où seules vivent femmes et enfants. Ces maisons ont été vis­itées et selon les besoins, des aides on été effectuées.
  • La san­té de la femme et de l’enfant a pris une place impor­tante dans les travaux. Des activ­ités à la fois sur l’enseignement et sur la san­té, ont été menées non seule­ment dans les villes mais aus­si dans des vil­lages. Des “Cen­tres de san­té” ont été ouverts et des dépistages on été effectués.
  • 4 refuges de femmes ont été ouverts. Les femmes sor­tantes ont été soutenues et aidées pour leur avenir.
  • Pour ouvrir les activ­ités sportives aux femmes, des équipes de vol­ley­ball et bas­ket­ball ont été créées. Dans cer­taines local­ités, des salles de sport ont été ouvertes pour les femmes. Dans les parcs, du matériel sportif util­isés prin­ci­pale­ment par les femmes, est installé.
  • De nom­breuses activ­ités sont menées afin de dévelop­per l’agriculture écologique. Par exem­ple à Çınar, l’activité du “Champs de femmes”, semé pour la sol­i­dar­ité avec les femmes qui sont oblig­ées de quit­ter leur foy­er dans les zones d’affrontements, ain­si que les femmes vic­times de vio­lence, est tou­jours en activ­ité et du gom­bos est cul­tivé et ven­du. A Der­sim, il a été instal­lé un potager où les graines locales sont semées et repro­duites. Les femmes se ser­vent des récoltes pour leurs besoins, le reste est ven­du, et l’argent est réin­vesti pour les activ­ités pour les femmes. Des activ­ités sem­blables sont menées dans d’autres local­ités et dans cer­tains endroits, elles fonc­tion­nent en tant que “Com­munes de femmes”.
  • Les activ­ités cul­turelles sont aus­si un des domaines fon­da­men­taux. Des fes­ti­vals de femmes, des journées de femmes, des cours de dessin, musique, pho­togra­phie continuent.
  • Des claus­es à l’a­van­tage des femmes ont été ajoutées pour la pre­mière fois dans les con­ven­tions col­lec­tives de tra­vail. Le 8 mars a été déclaré con­gé. Des sanc­tions ont été mis­es en place pour le per­son­nel des mairies con­tre la pra­tique de la vio­lence con­ju­gale, et le refus d’envoyer ses filles à l’école, qui pou­vaient perdurer.
  • La “Charte européenne de l’au­tonomie locale” du “Con­grès des pou­voirs locaux et régionaux” a été signée par les mairies et les engage­ments ont été tenus.
  • Des parcs, laver­ies et crèch­es de “Femmes Libres” ont été crées.
  • Con­férences, débats, sym­po­siums ont été organisés.

Cette liste pour­rait être encore plus longue. Comme on peut voir, des travaux on été effec­tués dans tous les domaines de la vie, afin d’amélior­er les con­di­tions des femmes, installer l’égalité, et des avan­tages ont été con­quis par les femmes.

Hevî (espoir en kurde), Atelier de femmes mairies

Hevî (espoir en kurde), Ate­lier de femmes

Affectations d’administrateurs et arrestations

Pen­dant que tous ces pro­jets étaient pour­suiv­is, des actes poli­tiques à con­no­ta­tion géno­cidaire étaient menés inten­sive­ment con­tre le DBP et le HDP. Nom­bre de Co-prési­dentEs, mem­bres de con­seil, employés de mairies ont été mis­Es en garde-à-vue et arrêtéEs. 19 Co-prési­dentes ont été arrêtées dans des dif­férentes dates et libérés. 14 Co-prési­dentes sont actuelle­ment détenues et des ordres d’ar­resta­tion sont don­nés à l’en­con­tre de 2 co-prési­dentes. En total­ité 35 de 96 Co-prési­dentes, on été déjà arrêtées ou recher­chées. Et toutes ont été retirées de leurs fonc­tions. Des admin­is­tra­teurs ont été affec­tés aux 26 mairies, dont 15 où étaient les mairess­es ‘offi­cielles’ [aux yeux de l’E­tat qui ne prend pas en compte le principe de Co-présidence].

La mise sous tutelle des mairies est illé­gale selon la “Loi des mairies” (la Loi munic­i­pale). Selon l’ar­ti­cle n°127 de la Con­sti­tu­tion “Les fon­da­tions, les devoirs et les autorités des admin­is­tra­tions locales sont régies par la loi, con­for­mé­ment au principe de sub­sidiar­ité”. Autrement dit, les espaces de devoirs et d’au­torités des mairies, sont définie et appliqués dans le cadre de la volon­té des per­son­nes vivant dans une unité admin­is­tra­tive, selon ce qu’elles expri­ment par les élec­tions. Par ailleurs, les objec­tions pour que les administateur/trices locaux/les éluEs par le peu­ple puisse per­dre leurs qual­i­fi­ca­tions, doivent trou­ver solu­tion par les moyens de jus­tice et d’in­spec­tion. Le fait que le Min­istre d’in­térieur ou le Préfet, con­fisque l’au­torité de l’or­gane élu, sans qu’il y ait une quel­conque déci­sion pré­cise de jus­tice, est une claire vio­la­tion de la Constitution.

Aucune des procé­dures de jus­tice con­cer­nant les maires rem­placéEs par des admin­is­tra­teurs n’est ter­minée. Avant la mise en vigueur du décret n°674, selon l’ar­ti­cle n°5393 de la Loi des mairies, “les maires con­tre lesquelLEs des enquêtes con­cer­nant les vio­la­tions liées à leurs fonc­tions est en cours, peu­vent être retiréEs de leurs fonc­tions par le Min­istère d’in­térieur, jusqu’au terme des enquêtes en cours”. Ain­si, à la date où le décret pro­mul­gué a été annon­cé, 33 Co-prési­dentEs du DBP étaient déjà retiréEs de leur fonc­tions, donc selon cette loi. Le fait de rem­plac­er ces Co-prési­dentEs, éloignéEs de leurs fonc­tions ‘pro­vi­soire­ment’, par des admin­is­tra­teurs, au lieu des Vice-coprési­dentEs, faisant par­tie des mem­bres du Con­seil munic­i­pal ; reviendrait à la sup­pres­sion de la volon­té pop­u­laire ; ain­si que, les procé­dures judi­ci­aires n’é­tant pas ter­minées, à une vio­la­tion de la pré­somp­tion d’innocence.

De plus, les réu­nions ordi­naires des Con­seils qui sont les mécan­ismes déci­sion­naires des localités,qui sont désor­mais placées sous l’au­torité et l’ap­pel des admin­is­tra­teurs, revient à l’anéan­tisse­ment total de la démoc­ra­tie locale qui est déjà très insuffisante.

Le principe “Les lois ne peu­vent être rétroac­tives”, un des principes les plus fon­da­men­taux du Droit, est assuré par l’ar­ti­cle n°38 de la Con­sti­tu­tion de la République de Turquie. Avec le décret n°674, ce principe est bafoué. La pos­si­bil­ité de faire des procé­dures rétroac­tives est claire­ment pronon­cée, et des admin­is­tra­teurs sont affec­tés aux mairies admin­istrés par des maires con­tre lesquelles des enquêtes sont encore en cours.

La Turquie avec l’at­tri­bu­tion d’ad­min­is­tra­teurs, vio­le égale­ment la“Charte européenne de l’au­tonomie locale” qu’elle a rat­i­fié et mise en vigueur. Le para­graphe n°4 de l’ar­ti­cle n°4 de cette Charte noti­fie ceci : “Les com­pé­tences con­fiées aux col­lec­tiv­ités locales doivent être nor­male­ment pleines et entières. Elles ne peu­vent être mis­es en cause ou lim­itées par une autre autorité, cen­trale ou régionale, que dans le cadre de la loi.”. L’at­tri­bu­tion d’ad­min­is­tra­teurs à la place des maires éluEs, effec­tuées par le gou­verne­ment cen­tral, a claire­ment vio­lé cet arti­cle engageant l’E­tat Turc.

Les conquêtes des femmes menacées

En ce qui con­cerne les con­quêtes des femmes expliquées en résumé ci-dessus, la sit­u­a­tion est encore plus grave. Car, la pre­mière chose que ces admin­is­tra­teurs ont effec­tuée, fut l’in­ter­ven­tion sur les “Direc­tions de femmes” et les “Cen­tres de femmes”. Ces réal­i­sa­tions sont sous la men­ace de dis­pari­tion par la main d’administrateurs.

La “Direc­tion des Poli­tiques de femmes” de la Mairie de Bat­man, est sup­primée. “Cen­tre de femmes Selis” et l’ ”Ate­lier de femme Hevi”, qui mènent depuis 12 ans, une lutte inten­sive con­tre toutes les vio­lences faites aux femmes, ont été men­acées d’être fer­més. Grâce aux protes­ta­tions des femmes, cette déci­sion est pour l’in­stant sus­pendue… Le cen­tre cul­turel, qui enseigne le théâtre et qui met en scène des pièces mul­ti­lingues, a été fer­mé par les administrateurs.

A Sur, Erciş, Edremit, İpekyo­lu, Özalp, Cizre, Silopi, Mazı­dağı, Derik et Suruç, les “Direc­tions des femmes” sont fer­mées, les travaux sont arrêtés et les employéEs ont été mutées dans des postes passifs.

Dans le “Cen­tre de con­seils aux femmes, Sitiya Zîn”, attaché à la “Direc­tion des poli­tiques des femmes” de la Mairie de Cizre, les doc­u­ments, for­mu­laires de demande des femmes ont été confisqués.

Les con­trats de tra­vail d’une par­tie des femmes con­tribuant aux travaux pour les femmes dans les mairies de Cizre et de Sil­van, ont été résil­iés. Les par­tic­i­pantes dont les con­trats ne sont pas résil­iés sont éloignées par change­ment de poste.

La Prési­dente du “Départe­ment des Poli­tiques des femmes” de la Mairie métro­pole de Diyarbakır a été mise en garde-à-vue pen­dant 20 jours.

A Bağlar le “Cen­tre d’en­fants” et l’é­cole, enseignant en langue mater­nelle, ont été fermés.

Ain­si, toutes les con­quêtes que les femmes ont obtenues avec de grands efforts depuis des années ont été con­fisquées et les pro­jets con­crets pour trans­former la vie sont annihilés.

(Suivi de la liste des Co-mairess­es retirées de leurs fonc­tions, dont cer­taines arrêtées et libérées, d’autres tou­jours en prison. Liste inté­grale en bas de page)
 Pour appro­fondir le sujet, un rap­port plus com­plet à télécharg­er ICI.

femmes-activites- mairies

ligne ine draw

Kayyumlar kadın kazanımlarını nasıl etkiliyor

Türkiye siyasi tar­i­hine bakıldığın­da, seçim­le göreve gelen yer­el yöne­tim­ler idaresinin sadece darbe dönem­lerinde atan­mışlar tarafın­dan yürütüldüğü görülür. 1980 askeri darbesin­den bu yana, ilk kez 11 Eylül 2016 tar­i­hinde halk tarafın­dan seçilen çok sayı­da belediye başkanı, merkezi hükümet tarafın­dan görev­lerinden alın­mış ve 28 belediy­eye kayyum atan­mıştır. Bun­lar­dan 24’ü DBP’li belediye başkan­larıdır. 21.09.2016 tar­i­hinde Şırnak’ın İdil ilçe­si ile Diyarbakır’ın Hani ilçe­sine kayyum atan­ması ile bu sayı 26’ya çık­mıştır. DBP’li belediye başkan­larının yer­ine atanan kayyum­lar bu il veya ilçelerin valileri veya kay­makam­ları iken, kalan 4 AKP ve MHP’li belediye başkan­larının yer­ine atanan­lar ise belediye meclisi seçi­mi ile belir­len­miştir. Ayrı­ca yine DBP’li belediye eşbaşkan­larının görev yap­tığı Viranşe­hir, Bozo­va, Halfeti ve Suruç belediyeler­ine 29 Eylül’de valilik tarafın­dan gön­der­ilen bir genelge ile belediyenin yapacağı tüm pro­je ve hizmetler için “kay­makam onayı” zorun­lu hale getir­ilmiştir. Belediye meclisinin irade­si, kay­makam kararı­na bağlan­mıştır ki bu da bir tür kayyum uygu­la­ması olarak nitelendirilebilir.

Kayyum­ların belediyel­erde ilk yap­tık­ları işler­den biri yıl­lardır büyük emek­ler sonu­cu oluş­tu­ru­lan kadın kazanım­larını ortadan kaldır­maya kalk­mak oldu. Kadın merke­z­leri kap­atıldı, bu merke­zlerde çalışan kadın­ların bazılarının işine son ver­il­di, bazıları daha pasif görevlere aktarıldı, danış­ma merke­z­ler­ine başvu­ran kadın­ların bel­geler­ine el konuldu.

Bu uygu­la­malara ayrın­tılı olarak girme­den önce belediyel­erde kadın poli­tikaları ney­di, nasıl uygu­landı, kazanım­lar nel­er­di bun­lara dikkat çek­mek iyi olacak.
DBP’nin kazandığı belediyel­erde uygu­lanan kadın poli­tikaları, bu alan­da 1999 yılın­dan beri birçok kadın aktivistin de katılımıy­la geliştir­il­di. 1999’da üç olan kadın belediye başkanı sayısı kadın hareke­tinin bu alan­da etkin olması sonu­cu 2004 yılın­da 9’a, 2009’da 14’e çık­tı. 2014 yılın­da ise bütün belediyel­erde eşbaşkan­lık uygu­la­ması hay­a­ta geçir­il­di. Eşbaşkan­lık; erkek ege­men­lik­li ve bürokratik yapılar olan yer­el yöne­tim­lerin değişim ve dönüşümünü sağlan­mak için kotayı aşarak eşit tem­siliyet ilkesinin tem­siliyet­ten çıkararak fiili olarak yaşam bul­masını sağlıy­or­du. Bu şek­ilde tüm çalış­malar ve karar­laş­malar­da ortak­laş­mayı esas alan, kadını toplum­sal cin­siyet rol­lerinin dışı­na çıkaran, kadın çalış­malarının kurum­sal­laş­masını sağlayan ve bu yol­la kadın sis­tem­i­ni, bakış açısını yaşam­sal­laştır­mak hedefleniyordu.

Kadın çalış­malarının kurum­sal­laş­ması için büyükşe­hir belediyelerinde Kadın Poli­tikaları Daire Başkan­lığı, ilçe belediyelerinde ise kadın müdür­lük­leri kurul­du. Bu müdürlükler/daire başkan­lık­ları çalış­malarını üç bir­im oluş­tu­rarak yürüttü.

  1. Kadı­na Yöne­lik Şid­de­tle Mücadele
  2. Kadın Ekonomisi­ni Geliştirme
  3. Eğitim ve Araştırma

Ayrı­ca mecliste Kadın-Erkek Eşit­lik Komisy­on­ları kurul­du, meclis üye­si ve çalışan kadın­ların yer aldığı kadın kurulları oluş­tu­rul­du. Cin­siyet eşitliğine duyarlı bütçe uygu­la­masını hay­a­ta geçirmek üzere çalış­malar yapıldı. Kadın­ların yöne­tim mekaniz­masın­da aktif hale gelme­si, cin­siyetçi işbölümünün dışın­da görevlendirilme­si gibi uygu­la­malar­la bir­lik­te belediyelerin erkek ege­men kurum­sal yapısının değiştir­ilme­si için yoğun çaba gösterildi.

Pek çok kadın aktivistin emeğiyle kadın­lar lehine önem­li uygu­la­malar yaşa­ma geçir­il­di. Bun­ları kısaca şöyle özetleyebiliriz.

  • 43 yerde Kadın Merkezi açıldı. Bu merke­zlerde psikolog, sosy­olog, dok­tor gibi kadın­ların ihtiyaçları­na cevap vere­cek uzman­lar ile çalış­malar­da aktif yer alan 200 kadın isti­h­dam edil­di. Kadın Poli­tikaları müdür­lük­lerinde isti­h­dam edilen kadın­ların sayısı ise yak­laşık 500’dü. Kentte yaşayan kadın­ların durum­larını tespit etmek için saha araştır­maları yapıldı. Farkın­dalık, güçlendirme ve meslek eğitim­leri yapıldı. Yör­eye göre değişmek üzere halı-kil­im, seramik, çini, gümüş işçil­iği, seramik, boya­ma, ehliyet, kuaför­lük, tek­stil, moda tasarımı, bil­gisa­yar, muhasebe, hasır örücülüğü, ahşap oyun­cak, dil eğiti­mi, deri işle­me­cil­iği, takı tasarımı, gir­işim­ci­lik, ipek doku­ma gibi meslek edin­me kursları­na bin­lerce kadın katılarak iş bul­du ya da ken­di işi­ni kur­du. Kadı­na yöne­lik şid­det konusun­da danış­man­lık hizmeti verildi.
  • Kadın ekonomisi­ni geliştirmek için mesle­ki kursların yanı sıra pek çok yerde kadın pazarları kurul­du, var olan pazarlar­da kadın­lar için stantlar/tezgahlar açıldı. Mor Satış Kabin­leri hazır­landı ve mahal­lel­erde işlek yer­lere konul­du. Halı-kil­im, çini-seramik atö­lyeleri açıldı.
  • Kadın koop­er­at­i­flerinin kurul­ması ve çalış­ması destek­len­di. Sayısı 15’i bulan bu koop­er­at­i­fler çeşitli alan­lar­da çalış­malar yürüt­tü. Örneğin Bismil’de bağcılık-üzüm, Bozova’da pul biber/salça, Gürpınar’da ev yemek­leri, Batman’da halı kil­im gibi çalış­malar hala sürdürülm­eye çalışılıyor.
  • Bölgede savaş ve göçler nedeniyle sadece kadın ve çocuk­ların yaşadığı pek çok ev var. Bu evler ziyaret edil­erek ihtiyaçlar doğrul­tusun­da yardım­lar yapıldı.
  • Kadın ve çocuk sağlığı önem­li çalış­malar arasın­da yer aldı. Hem eğitim çalış­maları hem de sağlık prob­lem­lerinin çözülme­si konusun­da sadece kentlerde değil bağlı köylerde de faaliyet yürütüldü. Sağlık merke­z­leri açıldı, sağlık tara­maları yapıldı.
  • 4 yerde kadın sığı­nağı açıldı. Sığı­naklar­dan çıkan kadın­ların yaşamını sürdürülme­si için destek verildi.
  • Kadın­ların spor etkin­lik­ler­ine imkân sağla­mak üzere bas­ket­bol, voley­bol takım­ları kurul­du. Bazı yer­lerde kadın spor salonu açıldı. Park­lara kadın­ların daha çok fay­da­landığı spor malzemeleri yerleştirildi.
  • Ekolo­jik tarımın geliştir­ilme­sine yöne­lik de birçok faaliyet yürütüldü. Örneğin Çınar’da şid­det mağ­du­ru kadın­lar­la ve çatış­ma böl­gelerinde evin­den çık­mak zorun­da kalan kadın­lar­la dayanış­mak için ekilen kadın tar­lası çalış­ması halen devam etmek­te­dir. Kadın tar­lasın­da bamya toplan­mak­ta ve satışı yapıl­mak­tadır. Dersim’de yer­el tohum­ların ekilip çoğaltıldığı bostan oluş­tu­rul­du. Bura­da üretilen mah­sulden kadın­lar ihtiyaç duy­duk­larını kul­lan­mak üzere aldılar, arta kalan­lar ise satılarak geliri kadın çalış­maları­na aktarıldı. Ben­z­er çalış­malar diğer böl­gel­erde de var. Bun­lar bazı böl­gel­erde kadın komün­leri olarak faaliyet yürütüyor.
  • Kadın kültür çalış­maları da temel alan­lar­dan biri. Kadın fes­ti­val­leri, kadın gün­leri, res­im, müzik, fotoğrafçılık kursları gibi çalış­malar sürek­li olarak gerçekleştiriliyor.
  • Toplusö­zleşmel­erde kadın­lar lehine mad­del­er ilk kez yer aldı. 8 Mart kadın çalışan­lara idari tatil ilan edil­di. Belediye per­son­elin­den eşine şid­det uygu­layan ve kız çocuk­larını okut­mayan­lara müeyyidel­er getirildi.
    Avru­pa Yer­el Yöne­tim­ler ve Böl­gel­er Kon­seyi tarafın­dan hazır­lanan Yer­el Yaşam­da Kadın-Erkek Eşitliği Şartı belediyel­er tarafın­dan imza­landı; gerek­leri­ni yer­ine getirmek için çalış­malar yapıldı.
  • Özgür kadın park­ları, çamaşırhanel­er ve kreşler kuruldu.
  • Çeşitli kon­fer­ans, pan­el, sem­pozyum gibi çalış­malar düzenlendi.

Bu liste daha da uza­tıla­bilir. Görüldüğü gibi hay­atın her alanın­da kadının yaşam şart­larını düzelt­mek ve eşitliği sağla­mak üzere çalış­malar yürütüldü ve kadın­lar lehine kazanım­lar gerçekleştirildi.

TUTUKLAMA VE KAYYUM ATAMALARI

Bu çalış­malar yapılırken DBP ve HDP’ye yöne­lik siyasi soykırım­lar da bütün hızıy­la sürüy­or­du. Pek çok eşbaşkan, meclis üye­si, belediye çalışanı gözaltı­na alınıp tutuk­landı. 19 belediye kadın eşbaşkanı çeşitli tar­ih­lerde gözaltı­na alındı, tutuk­lanıp serbest bırakıldı. 14 kadın eşbaşkan halen tutuk­ludur. 2 eşbaşkan da aran­mak­tadır. Yani 96 kadın eşbaşkan­dan 35’i ya gözaltı­na alındı, ya tutuk­landı ya da aran­mak­tadır. Ve hep­si de görevden alın­mıştır. 26 belediy­eye kayyum atandı. Kayyum atanan belediyel­er­den 15’inde res­mi eşbaşkan da kadındır.

Kayyum ata­maları anayasa ve belediyel­er kanununa aykırıdır. Anayasanın 127’nci mad­de­sine göre; “Mahal­lî idarelerin kuru­luş ve görev­leri ile yetk­i­leri, yerinden yöne­tim ilke­sine uygun olarak kanun­la düzen­lenir”. Fark­lı bir dey­işle, belediyelerin görev ve yet­ki alan­ları belir­li bir idari bir­imde yaşayan insan­ların seçim­ler­le ortaya koy­duk­ları iradeleri çerçevesinde uygu­lanır ve tanım­lanır. Ayrı­ca, halk tarafın­dan seçilen mahal­li yöneti­ci­lerin bu vasıflarını yitirmeleri için yapıla­cak iti­ra­zların çözüme kavuş­tu­rul­ması da yargı ve denetleme yol­ları ile çözüme kavuş­tu­ru­lur. Yargı kararı ile kesin bir hüküm ver­ilme­den, İçişl­eri Bakanı veya valin­in seçilmiş organın yetk­isi­ni gasp ederek başkan ata­ması açık bir anayasa ihlalidir.

Kayyum atanan belediye başkan­ların­dan hiçbirinin yargıla­ma sürecinin sona ermemiştir. 674 No’lu KHK yürür­lüğe girme­den önce, 5393 sayılı Belediye Kanununa göre, görev­leri ile alakalı ihlaller­den ötürü hak­ların­da soruş­tur­ma yürütülen belediye başkan­ları, soruş­tur­ma sonuçlanın­caya kadar İçişl­eri Bakan­lığı tarafın­dan görevden alın­abilmek­te­dir. Nitekim çıkarılan KHK’nın duyu­rul­duğu tar­i­hte, 33 DBP’li Belediye Eş Başkanı bu yasal düzen­le­m­eye dayanılarak görev­lerinden alın­mıştı. Geçi­ci olarak görevden uza­k­laştırılan bu belediye eş başkan­ları yer­ine; belediye yasasın­da belir­tilen şek­ilde meclisin üyeleri arasın­dan seçilen eş başkan vekil­leri olması­na rağ­men bu belediyelere kayyum atan­ması, hem halk iradesinin yok edilme­si hem de yargıla­malar sona ermediği için masumiyet kari­nesinin ihlali anlamı­na gelmektedir.

Yine yerel­lerin karar mekaniz­maları olan belediye meclis­lerinin rutin toplan­tılarının kayyu­mun izni ve çağrısı­na bağlan­ması zat­en çok yeter­siz olan yer­el demokrasinin tama­men ortadan kalk­ması anlamı­na gelir.

Hukukun en temel ilkelerinden birisi, “çıkarılan kanun­lar geriye dönük uygu­lana­maz” ilke­si, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 38. madde ile de kab­ul edilmek­te­dir. 674 No’lu KHK ile bu ilke de çiğ­nen­miş, geriye dönük işlem yapıla­cağı karar­namede açıkça belir­tilmiş ve akların­da­ki soruş­tu­rul­malar devam ederken belediye başkan­larının yönet­tiği belediyelere kayyum atanmıştır.

Türkiye, kayyum ata­maları ile imza­layıp yürür­lüğe koy­duğu Avru­pa Yer­el Yöne­tim­ler Özerk­lik Şartı’nı da ihlal etmek­te­dir. Bu şartın 4. mad­desinin 4. fırkası şudur: “Yer­el makam­lara ver­ilen yetk­il­er nor­mal olarak tam ve mün­hasırdır. Kanun­da öngörülen durum­ların dışın­da, bu yetk­il­er öte­ki merkezi veya bölge­sel makam­lar tarafın­dan zayıflatıla­maz veya sınır­landırıla­maz”. Seçilmiş belediye başkan­ları yer­ine merkezi hükümet tarafın­dan yapılan kayyum ata­maları, Türkiye için de bağlayıcılığı olan bu maddeyi açıkça ihlal etmiştir.

KADIN KAZANIMLARI TEHDİT ALTINDA

Yukarı­da özet olarak açık­la­maya çalıştığımız kadın kazanım­ları açısın­dan ise durum daha vahimdir. Çünkü Atanan kayyum­ların ilk işi kadın müdür­lük­ler­ine ve kadın merke­z­ler­ine müda­hale oldu. Bu kazanım­lar kayyum­lar yolu ile yok olma tehdi­di ile karşı karşıyadır.

Kayyum­la beraber;
Bat­man Belediyesi’nde Kadın Poli­tikaları Müdür­lüğü kaldırıldı. 12 yıldır aktif bir şek­ilde kadı­na yöne­lik her tür­lü şid­de­tle mücadele çalış­maları yürüten Selis Kadın Merkezi ve Hevi Kadın Atö­lye­si kap­atıl­maya çalışıldı ancak kadın­ların karşı çık­ması ile şimdi­lik bu karar­lar dur­du­rul­du. Çok dil­li tiy­a­tro eğiti­mi veren ve oyun­lar sergileyen kültür merkezi kapatıldı.
Sur, Erciş, Edremit, İpekyo­lu, Özalp, Cizre, Silopi, Mazı­dağı, Derik ve Suruç’ta, kadın müdür­lük­leri kap­atıldı, çalış­malar dur­du­rul­du, kadın çalışan­lar pasif pozisy­on­lara getirildi.
Cizre Belediye­si Kadın Poli­tikaları Müdür­lüğü’ne bağlı Sitiya Zîn Kadın Danış­man­lık Merkez­i’nde kadın­ların başvu­ru bel­geler­ine el konuldu.
Mazı­dağı, Derik, Dargeçit ve Sil­van Belediye­si Kadın Merke­z­leri kap­atıldı. Diğer kadın merke­z­lerinin çalış­maları da durduruldu.
Cizre ve Sil­van belediyelerinde kadın çalış­maların­da yer alan kadın­ların bir kıs­mının iş akit­leri fes­hedil­di. Kadın çalış­maların­da yer alıp iş akit­leri fes­hedilmeyen kadın­lar ise görev yer­leri değiştir­ilmek suretiyle alan­dan uzaklaştırıldı.
Diyarbakır Büyükşe­hir Kadın Poli­tikaları Daire Başkanı gözaltı­na alındı ve 20 gün son­ra serbest bırakıldı. Bağlar çocuk merkezi ve anadilde eğitim veren okul kapatıldı.

Kısacası kadın­ların yıl­lardır büyük emek­ler sonu­cu yarat­tığı kadın kazanım­ları­na el konul­maya, hay­atı dönüştürme çabaları boşa çıkarıl­maya başlandı.

Kayyum atanan 26 belediye­den 15’inin res­mi başkan­ları da kadındır : Hakkari, Dilek HATİPOĞLU, Diyadin Haz­al ARAS, Sil­van Yük­sel BODAKÇI, Dargeçit Zeynep SİPŞİK, Derik Saba­hat ÇETİNKAYA, Mazı­dağı Necla YILDIRIM, Nusay­bin Sara KAYA, Bulanık Figen YAŞAR, Eruh Eda KİLİS, Cizre Ley­la İMRET, Silopi Emine ESMER, Edremit(Van) Sevil Rojbin ÇETİN, Erciş Diba KESKİN, İpekyo­lu Aygül BİDAV, Özalp Han­dan BAĞCI.

Tutuk­lanıp son­ra tahliye olan eşbaşkan­lar : Yük­sel Bodakçı — Sil­van, Fat­ma Şık Barut — Sur, Sara Kaya-  Nusay­bin, Gülis­tan Akel — Bat­man, Hidayet Tirya­ki — Bat­man İkiköprü, Şaziye Önder — Iğdır il, Şengül Erk­men — Kars Dig­or, Emine Esmer — Silopi, Evin Keve — Van Çatak, Ley­la İmr­et — Şır­nak Cizre, Ülkü Bay­taş — Diyarbakır Yenişe­hir, Safure Güneş — Van Muradiye, Eda Kilis — Siirt Eruh, Ley­la Salman — Nusay­bin, Necla Yıldırım — Mardin Mazı­dağı, Zül­fiye Kaşmir — Diyarbakır Dicle, Sadiye Sür­er — Diyarbakır Kulp, Sevil Rojbin Çetin — Van Edremit, Fat­ma Yıldız — Hakkari Başkan vek­ili, Adile Kozay — Hakkari Yük­seko­va Başkan vekili.

Halen tutuk­lu eşbaşkan­lar : Dilek Hatipoğlu — Hakkari, Han­dan Bağcı — Van Özalp, Diba Keskin — Van Erciş, Cen­net Ayik — Elazığ Karakoçan, Zeynep Sipçik — Mardin Dargeçit, Seyran Ağran — Şır­nak Beytüşşe­bap, Seba­hat Çetinkaya — Mardin Derik, Haz­al Aras — Ağrı Diyadin, Aygün Taşkın — Diyarbakır Ergani, Figen Yaşar — Muş Bulanık, Nevin Oyman Gira­sun — Şır­nak İdil, Tülay Kara­ca -, Erzu­rum Tek­man, Zilan Aldat­maz — Van Saray.

 

Traductions & rédaction par Kedistan. | Vous pouvez utiliser, partager les articles et les traductions de Kedistan en précisant la source et en ajoutant un lien afin de respecter le travail des auteur(e)s et traductrices/teurs. Merci.
Kedistan’ın tüm yayınlarını, yazar ve çevirmenlerin emeğine saygı göstererek, kaynak ve link vererek paylaşabilirisiniz. Teşekkürler.
KEDISTAN on EmailKEDISTAN on FacebookKEDISTAN on TwitterKEDISTAN on Youtube
KEDISTAN
Le petit mag­a­zine qui ne se laisse pas caress­er dans le sens du poil.